Του Γιάννη Α. Μυλόπουλου*
Το νεοφιλελεύθερο μοντέλο για την οικονομία και την ανάπτυξη επιβλήθηκε παντού, δίκην μονόδρομου και ελλείψει αντίπαλου δέους, μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Η απόλυτη ελευθερία της αγοράς και η κατάργηση των συνόρων για την ελεύθερη διακίνηση προϊόντων, κεφαλαίου και εργατικών χεριών ήταν τα βασικά χαρακτηριστικά της νέας, παγκοσμιοποιημένης εκδοχής του καπιταλισμού.
Η αύξηση του διεθνούς ανταγωνισμού, ως αποτέλεσμα της πλήρους απελευθέρωσης των αγορών και της πρωτοφανούς κινητικότητας αγαθών, κεφαλαίων και ανθρώπινου δυναμικού, θα οδηγούσε σε αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας και επιτάχυνση των ρυθμών της ανάπτυξης, με αποτέλεσμα την καταπολέμηση της φτώχειας και της ανεργίας και την αντιμετώπιση των ανισοτήτων. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, αλλά και τις υποσχέσεις, ολοένα και περισσότερος κόσμος θα οδηγούνταν σε τροχιά ανάπτυξης και ευημερίας. Αφού συνέβη στις ΗΠΑ και στη Βόρεια Ευρώπη, θα μπορούσε να συμβεί παντού…
Ομως η πλήρης απελευθέρωση των παγκόσμιων αγορών γρήγορα αποδείχτηκε ότι δεν έδινε τις ίδιες ευκαιρίες σε όλους. Και οπωσδήποτε δεν έδωσε ευκαιρίες στις πλέον αδύναμες οικονομίες, οι οποίες δεν άντεξαν τον σκληρό ανταγωνισμό και γρήγορα οδηγήθηκαν σε ύφεση. Η ψευδαίσθηση της αφθονίας και η υπόσχεση της ανάπτυξης και της ευημερίας για όλους έγιναν εφιάλτης για τους πολλούς και ιδίως γι’ αυτούς που υποχρεώθηκαν να δανειστούν από τους ισχυρούς για να αντεπεξέλθουν στις νέες και σκληρές συνθήκες του διεθνούς ανταγωνισμού.
Εχει ενδιαφέρον να δούμε σήμερα, σχεδόν δυόμισι δεκαετίες μετά, ποια είναι τα αποτελέσματα του νεοφιλελεύθερου μοντέλου για την οικονομία, τόσο διεθνώς όσο και για τη χώρα μας.
Σε πρόσφατη δημοσίευση στην «Guardian», η ελβετική τράπεζα Credit Suisse παρουσιάζει τα τελευταία στοιχεία σχετικά με τις ανισότητες και την κατανομή του πλούτου στη Γη. Μαθαίνουμε λοιπόν ότι το 50% του πληθυσμού του πλανήτη κατέχει σήμερα μόλις το 1% του παγκόσμιου πλούτου, τη στιγμή που μόλις το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει συγκεντρώσει στα χέρια του το 48% του παγκόσμιου πλούτου!
Ακόμη ένα συγκλονιστικό στοιχείο για τις τεράστιες ανισότητες που γέννησε η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση της οικονομίας είναι ότι μόλις το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού ελέγχει σήμερα το 87% του παγκόσμιου πλούτου. Που σημαίνει ότι το υπόλοιπο 90% του πληθυσμού είναι καταδικασμένο σε ισόβια φτώχεια.
Οσον αφορά τα τελευταία χρόνια της οικονομικής κρίσης, ο πλούτος που συγκέντρωσε η παγκόσμια οικονομική ολιγαρχία, εν μέσω ύφεσης, αυξήθηκε, φτάνοντας μάλιστα φέτος σε επίπεδα-ρεκόρ, αφού σημείωσε για πρώτη φορά ετήσια πραγματική αύξηση της τάξης των 20,1 τρισ. δολαρίων, αύξηση δηλαδή 8,3%!
Για την Ελλάδα, σύμφωνα με την έρευνα της Credit Suisse, τα νέα είναι ακόμη χειρότερα. Οι ανισότητες εμφανίζονται ακόμη μεγαλύτερες, με το 1% του ελληνικού πληθυσμού να κατέχει το 56,1% του εθνικού πλούτου. Οι ανισότητες, που διευρύνθηκαν εντυπωσιακά στα χρόνια της παγκοσμιοποίησης, επιδεινώθηκαν ακόμη περισσότερο στα χρόνια της κρίσης, αφού το 2007 η ελληνική οικονομική ολιγαρχία του 1% του πληθυσμού κατείχε μόνο το 48% του εθνικού πλούτου.
Η οικονομική ολιγαρχία δηλαδή που ελέγχει την ελληνική οικονομία αύξησε τα κέρδη της κατά 8%, σε μια εποχή ύφεσης της οικονομίας και σκληρής λιτότητας για τους πολλούς. Σε μια εποχή κατά την οποία χάθηκαν εκατομμύρια θέσεις εργασίας και δημιουργήθηκαν εκατομμύρια νεόπτωχοι σε μια μικρή, σαν την Ελλάδα, χώρα.
Ακόμη και αν δεχτούμε ότι αυτή η αύξηση του πλούτου που κατέχει η ελληνική οικονομική ολιγαρχία δεν οφείλεται σε νέα κέρδη αλλά σε μείωση του συνολικού ποσού αναφοράς, του εθνικού πλούτου δηλαδή, λόγω της ύφεσης της οικονομίας, το γεγονός και μόνο ότι ο δείκτης αυξήθηκε για τους λίγους μαρτυρά ότι αυτοί, αν μη τι άλλο, διατήρησαν τον πλούτο τους και δεν συμμετείχαν στη λιτότητα και τις θυσίες που υπέστησαν οι πολλοί, χάριν δήθεν της αποκατάστασης της δημοσιονομικής εκτροπής και της αποπληρωμής του χρέους. Το οποίο χρέος, για να μην υπάρχουν ψευδαισθήσεις τι εξυπηρετεί η νεοφιλελεύθερη πολιτική της λιτότητας και των μνημονίων, αντί να περιοριστεί, εκτινάχθηκε τα τελευταία χρόνια…
Αυτός ο πλούτος βεβαίως που συγκέντρωσε η διεθνής, αλλά και η εγχώρια οικονομική ολιγαρχία στα χρόνια της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, με την ανοχή ή και την υποστήριξη των κυβερνώντων, δεν βελτίωσε τις συνθήκες της ζωής όσων το είχαν ανάγκη, δεν αξιοποιήθηκε για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την καταπολέμηση της ανεργίας, δεν αντιμετώπισε τη φτώχεια και τη δυστυχία και δεν βελτίωσε τις ανισότητες και τα κοινωνικά προβλήματα. Αντίθετα, η συγκέντρωση του πλούτου στα χέρια μιας μικρής οικονομικής ολιγαρχίας φαίνεται να αποτέλεσε αυτοσκοπό, μια και παρουσιάζεται σήμερα ως το τελικό προϊόν της νεοφιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής.
Οι συνθήκες είναι ώριμες για την ανατροπή της νεοφιλελεύθερης κυριαρχίας, η οποία ασφαλώς και θα ξεκινήσει από τις χώρες εκείνες που χτυπήθηκαν περισσότερο από τις αδικίες αυτής της πολιτικής. Εξ ου και η εντυπωσιακή άνοδος των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ σήμερα στην Ελλάδα. Αφού είναι η μόνη πολιτική δύναμη που υπόσχεται την κοινωνική αλλαγή, έχοντας ολοκληρωμένο σχέδιο για την έξοδο από τους νεοφιλελεύθερους μονόδρομους.
* Καθηγητής, πρώην πρύτανης ΑΠΘ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου